Zaburzenia psychiczne społecznie wciąż pozostają tematem tabu. Chciałabym odczarować mity, które narosły wokół nich i rozpocząć otwartą, szczerą dyskusję na temat źródeł chorób psychicznych, ich objawów, a także sposób radzenia sobie z tego rodzaju problemami. Zacznijmy od początku: jak rozpoznać zaburzenia psychiczne? Oto kilka wskazówek, które mogą Ci się przydać.
Choroba psychiczna a zaburzenia psychiczne – jak je rozróżnić?
Zanim przejdziemy do tego, co w tym artykule najważniejsze, chciałabym zaznaczyć jedno: rozmowa na temat zaburzeń psychicznych wreszcie, zarówno na poziomie jednostkowym (na przykład podczas rozmowy z terapeutą czy przyjacielem), jak i społecznym, powinna zostać uwolniona spod jarzma tabu, wstydu, nieporozumień i mitów, które wokół nich narosły. Psychiczne dysfunkcje towarzyszą wielu ludziom, zarówno tym, u których zdiagnozowano chorobę psychiczną, jak i tym powszechnie uznawanym za “zdrowych” i “normalnych”. Dobrym i oddziałującym na wyobraźnię przykładem mogą być chociażby gwiazdy, które przyznają się do wieloletniej depresji czy nałogów albo znajomi, o problemach których dowiadujemy się dopiero wtedy, gdy podejmą próbę samobójczą. W rozmowie na temat zaburzeń psychicznych warto być empatycznych, uważnym i otwartym, uznając pewne zjawiska za naturalną wypadkową różnego rodzaju napięć. Można to porównać do innych schorzeń, z jakimi zmaga się na co dzień człowiek – takimi jak urazy mięśni ud, egzemy czy migreny. Tu jednak problem jest o tym trudniejszy do rozeznania, że dotyczy tego, czego gołym okiem nie widać: serca, duszy i umysłu.
“Z badań EZOP (Epidemiologia Zaburzeń Psychiatrycznych i Dostępność Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej) wynika, że 23 proc. osób cierpi na co najmniej jedno zaburzenie psychiczne, a co czwarta odczuwa ich znacznie więcej”
Przede wszystkim warto się zastanowić, co może być nazywane zaburzeniem psychicznym, a co jest już chorobą psychiczną. Te definicje bezustannie się zmieniają, ale bez trudu można dostrzec podstawowe różnice między nimi. Zaburzenia u ludzi zdrowych to drobne nieprawidłowości funkcjonowania psychiki, które pojawiają się sporadycznie i mają przemijający, krótkotrwały charakter. U ludzi chorych wracają bardzo często, są też intensywne i często przez dłuższy czas uniemożliwiają normalne życie. W pierwszym przypadku możemy też mówić o świadomości – człowiek jest w stanie zauważyć, że czuje się podłamany przegraną albo utratą pracy, że ma chandrę związaną z pogodą czy przeżywa silny żal po rozstaniu z ukochaną osobą. W przypadku choroby dochodzi do zaburzenia myślenia, wytwory fantazji zlewają się z tym, co rzeczywiste, pojawiają się urojenia, omamy i zmiany czuciowe, a chora osoba przestaje normalnie funkcjonować i wycofuje się z życia. Warto pamiętać, że pomost między zaburzeniami a chorobą mogą skrócić czynniki nasilające problem, takie jak bezustanny stres, zmęczenie, problemy ze snem, nieodpowiednia dieta, środki psychoaktywne, brak uważności kierowanej na potrzeby duszy i serca, odcinanie się od głosu intuicji.
1. KSIĄŻKA „Dlaczego nikt nie widzi, że umieram” R.Kim | 2. KSIĄŻKA „Chorzy ze stresu” E. Kempisty-Jeznach
Rodzajów zaburzeń jest naprawdę wiele, ale można wyróżnić kilka podstawowych rodzajów. Należą do nich:
- organiczne zaburzenia psychiczne
- zaburzenia nastroju
- zaburzenia osobowości
- zaburzenia nerwicowe
- zespoły behawioralne
- zaburzenia schizoaktywne i psychozy
Czy z choroby psychicznej istnieje wyjście? Tak, ale każde otwiera ta sama furtka: rozpoznanie problemu. Jeśli więc chcesz pomóc sobie albo bliskiej osobie, zastanów się, czy nie masz do czynienia z przesłankami, które sugerowałyby problemy z psychiką.
Pierwsze objawy zaburzeń i chorób psychicznych, czyli sygnały S.O.S.
Na pojawienie się zaburzeń psychicznych ma wpływ wiele czynników, począwszy od przekazów transgenerycznych, czyli traumatycznego “spadku” po przodkach, o których pisałam w TYM artykule, przez uwarunkowania genetyczne, środowisko, w jakim funkcjonuje jednostka, jej styl życia i odporność na niesprzyjające warunki, z którymi niestety coraz częściej musimy się zmagać (takie jak wymóg bycia atrakcyjnym, presja społeczna itd). Co stanowi pierwsze sygnały świadczące o problemie z psychiką?
Obniżony nastrój lub silne emocje
Obniżony nastrój to pierwszy, niepokojący sygnał, który sugeruje zaburzenia psychiczne o przemijającym charakterze, ale też pojawienie się większego problemu, który, nieleczony, może się pogłębiać. Co powinno niepokoić? Brak chęci do tego, co wcześniej sprawiało radość, zerowa mobilizacja do działania i jakiejkolwiek aktywności, wycofanie się, apatia, smutek, milczenie i zamknięcie się w sobie. Z obniżonym nastrojem związane są też problemy z organizacją pracy i brak libido. Z drugiej strony mogą pojawić się silne, często wyniszczające cechy, takie jak impulsywność, agresja, nadpobudliwość, rozdrażnienie.
Huśtawka nastrojów
Sygnałem, który może świadczyć zarówno o chorobie, jak i zaburzeniu, z którym można bez większego problemu funkcjonować na co dzień, poddając się jedynie autokontroli czy wykorzystując takie narzędzia, jak praca z głosem ego (koniecznie zobacz TUTAJ mój film na ten temat) jest huśtawka nastrojów. Ciągłe wahania, na przykład od euforii do smutku, mogą być męczące psychicznie i fizycznie, mogą też utrudniać pracę, kontakty z innymi osobami czy możliwość budowania relacji. W przypadku zaistnienia negatywnych czynników zewnętrznych, huśtawka nastroju może przerodzić się na przykład w ataki paniki czy chorobliwej, niepokojącej wesołości.
Zaburzenia myślenia
Innym sygnałem, świadczącym o problemach z psychiką są zaburzenia myślenia. Potencjalnie chora osoba cechuje się zdezorganizowanym sposobem myślenia, nie istnieje też logika w porządku jej wypowiedzi. Potrafi ona ”skakać” z tematu na temat, gubi wątek, jest bardzo mocno rozkojarzony. Może też zacząć mieć obsesje na punkcie jednej myśli czy wyobrażenia i do tego tematu sprowadzać wszystkie rozmowy z innymi osobami.
Urojenia i omamy
Kolejny, poważny sygnał świadczący o chorobie psychicznej, są urojenia. To fałszywe przekonania, których nie można kontrargumentować w żaden logiczny i racjonalny sposób. Chory może mieć przeświadczenie, że inni czyhają na jego życie albo żę funkcjonuje w spisku. Ze względu na treść, urojenia dzielone są na: prześladowcze, depresyjne, wielkościowe i paranoiczne. Omamy, które też świadczą o psychicznym zaburzeniu, są fałszywymi lub też nieprawdziwymi doznaniami zmysłowymi. Osoba może chociażby słyszeć dziwne głosy albo widzieć obrazy, których nikt inny nie dostrzega.
Zaburzenia zachowania
Kolejnym aspektem, który trzeba wziąć pod uwagę przy wstępnej diagnozie osoby chorej psychicznie są zaburzenia zachowania, na przykład stereotypia ruchowa, powtarzanie pewnych gestów (na przykład kręcenie kółek dłońmi), nadpobudliwość albo zahamowanie. Chory może też mieć zachowania autodestrukcyjne, na przykład regularnie drapać się do krwi czy wyrywać sobie włosy z głowy.
Natręctwa
Kolejny niepokojący czynnik, świadczący o zaburzeniu psychicznym bądź chorobie to natręctwa, czyli powracające bezustannie myśli albo konieczność wykonywania rytualnych czynności, na przykład ciągłe mycie rąk, sprawdzanie, czy drzwi są zamknięte i tak dalej. Niekiedy z natręctwami można w miarę bezproblemowo żyć, ale mogą one stanowić również sygnał do koniecznego leczenia u psychologa czy psychiatry.
1. KSIĄŻKA „SISU. Wzmocnij hart ducha i odporność psychiczną” S. Kudła | 2. KSIĄŻKA „Wyrosnąć z DDA” R. J. Ackerman
Rozpoznanie choroby psychicznej – co warto wiedzieć?
Pamiętaj, że rozpoznanie zaburzeń psychicznych nie zawsze jest łatwe – zarówno u siebie, jak i u innych osób. Warto jednak mieć na uwadzę to, co dzieje się z ciałem i umysłem, bo tylko szybka i skuteczna odpowiedź na niepokojące objawy może przyczynić się do przejęcia kontroli na chorobą, która może kompletnie zniewolić i odebrać życiową witalność. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości dotyczące tego, czy Ty bądź bliska Ci osoba macie problem z psychiką, najlepiej skonsultować to z ekspertem, na przykład psychoterapeutą. W tym nie ma nic wstydliwego, a takie rozwiązanie z pewnością pozwoli oszczędzić wiele cennego czasu. Odpowiednia terapia to klucz do wyzdrowienia. Z większością zaburzeń czy chorób psychicznych można zdrowo funkcjonować w społeczeństwie, chociaż niekiedy może być potrzebne czasowe zamknięcie w specjalistycznym ośrodku, długotrwała psychoterapia albo farmakoterapia.
ZOBACZ TEŻ >> TERAPIA – KIEDY WARTO POROZMAWIAĆ Z KIMŚ Z ZEWNĄTRZ?
Obejrzyj:
- TED X Talks Choroby psychiczne to nie piętno | Bartosz Zaprawa | TEDxLublin
- Dr Rafał Pniewski Wylecz.to “Objawy choroby psychicznej”
Przeczytaj:
- “Twój psychologiczny autoportret” Oldham John M. , Morris Lois B.
- “Zaburzenia psychiczne i emocjonalne” W. Imielski
- “Spojrzenie w otchłań. Neuropsychiatra i tajemnice ludzkich umysłów” A. David
